Nálezy fosilních pozůstatků nabízejí vzácný důkaz o úkazu známém jako „iterativní evoluce“.
Před zhruba 136 000 lety byl atol Aldabra v Indickém oceánu zaplavený povodní, která smetla veškerá tamní suchozemská zvířata. Mezi nimi byl i jeden nelétavý poddruh chřástala bělohrdlého, Dryolimnas cuvieri aldabranus. Desítky tisíc let poté hladiny moří ustoupily a umožnily tak znovu vznik suchozemského života na atolu. A podle nejnovější studie se tehdy vyhynulý poddruh chřástala bělohrdlého vrátil.
Julian Hume z Přírodovědného muzea v Tringu z Velké Británie a David Martill z Univerzity v Portsmouth vysvětlují v Zoologickém časopise společnosti Linnean, že tento jev vzkříšení umožnila tzv. iterativní evoluce, vzácný proces, který zahrnuje vývoj „podobných nebo paralelních struktur“ ze stejné dědičné rodové linie, ale v různých dobách. Nebo jak tento jev vystihla Sophie Lewis ze zpravodajství CBS News, iterativní evoluce znamená, „že se druh může objevovat znovu a znovu, ačkoliv některé předchozí linie již dávno vymřely.“
Chřástal z Aldabry je poddruh chřástala bělohrdlého (Dryolimnas cuvieri), který je původním na ostrovech v jihozápadním Indickém oceánu. Ptáci jsou podle Univerzity Portsmouth vytrvalí kolonizátoři. Jsou známí tím, že zaberou rozsáhlejší plochu, kde vytvářejí početnou populaci, a následně území hromadně opouštějí, pravděpodobně z důvodu přemnožení či nedostatku potravy.
„Něco se u nich aktivuje a rozlétnou se do všech směrů,“ říká Hume Joshu Davisovi z Přírodovědného muzea v Londýně. „Může se to stát každých padesát nebo sto let. Lidé tomu ještě pořádně nerozumí, ale když mají ptáci štěstí, některým z nich se podaří přistát na nějakém z přilehlých ostrovů.“
Kdysi dávno chřástalové takto přistáli na Aldabře. Na atolu nebyli tehdy žádní predátoři, což způsobilo, že chřástalí schopnost letu se najednou stala zbytečnou – a tak o ní přišli. Po zaplavení ostrova a jeho opětovném vynoření se pak proces zopakoval. Původní chřástalové bělohrdlí přistáli na Aldabře a tím, že nemuseli čelit žádným predátorům, opět ztratili schopnost letu, dávajíc tak vzniku již jednou vyhynulého poddruhu.
„Během zhruba 20 000 let se u chřástalů opět vyvinula neschopnost létat,“ říká Hume Ryanovi F. Madelbaumovi z Gizmodo. „Evoluce může být neuvěřitelně rychlá, pokud k tomu nastanou správné podmínky.“
Vědcům se evoluční skládanku podařilo složit studiem fosilních nálezů z doby před tím, než byl atol zaplaven, a srovnávali je se vzorky z doby po záplavách. Přesněji řečeno, dvě kosti ramenní staré nejméně 136 000 let srovnávali se vzorky kostí z nohy chřástala z doby před zhruba 100 000 lety. Vědci také zkoumali současné druhy chřástalů, jenž se vyvinuly jak z ptáků schopných letu, tak i z nelétavých druhů z atolu Aldabra.
Objevili, že druhy z doby před potopou mají velmi podobné kosti jako chřástalové, kteří nejsou schopni letu a kteří žijí na Aldabře v dnešní době. A kost z nohy patřící chřástalovi, který žil na Aldabře v období hned po potopě, naznačuje, že pták zrovna procházel procesem ztráty schopnosti letu, jinými slovy, prakticky stejný poddruh ptáka vznikl na Aldabře podruhé.
„Z této kosti vidíme, že už se stává silnější ve srovnání s chřástalem, který létá, což ukazuje, že se pták stává těžším a tak ztrácí schopnost létat,“ vysvětluje Hume.
Autoři studie tvrdí, že jejich poznatky přinášejí „nevyvratitelný důkaz, že chřástal bělohrdlý po záplavách rekolonizoval Aldabru a znovu ztratil schopnost létat.“ Tak zjevné znaky iterativní evoluce se v nálezech fosilií ptáků velmi zřídka objevují a v čeledi chřástalovitých dosud objeveny nebyly, tvrdí autoři studie.
Dnes jsou nelétaví chřástalové žijící na izolovaných ostrovech velmi ohroženi zavlečenými predátory, jako například kočkami a krysami. Chřástal z Aldabry je vlastně jediný nelétavý chřástal, který ještě přežívá v Indickém oceánu. Nová studie však ukazuje, jak rychle evoluce funguje ve prospěch nelétavosti, za předpokladu, že jsou pro to vhodné podmínky.
Úvodní foto: Francesco Veronesi | Licencováno pod CC BY-SA 2.0
Překlad: Markéta Zýková
Zdroj: Smithsonianmag.com