Kvůli nárazům do skleněných ploch v Kanadě stále ročně tragicky hynou miliony ptáků. Většina ptáků, kteří do oken narazí, hned umírá nebo záhy podlehne následkům utrpěných zranění. Někteří ptáci ale vypadají jen omráčeně. Budou takoví ptáci v pořádku?
Mnoho lidí si myslí, že pták, který dokáže po nárazu do skla odletět, potřebuje jen trochu času, aby se z nárazu vzpamatoval. Ale očekávali byste, že ten, kdo ve vysoké rychlosti narazí do nehybného předmětu (třeba při dopravní nehodě) se z toho jen tak „oklepe“? Pravděpodobně byste takového člověka radši vzali na kontrolu do nemocnice, aby ho odborníci vyšetřili. Proto je často nejlepším řešením předat ptáka, který narazil do okna, do péče místní záchranné stanice, i když to vypadá, že je jen omráčený.
Ve volné přírodě potřebuje být pták v nejlepší možné kondici. Pokud nedokáže spolehlivě létat nebo má jinou vadu, může se stát snadno dosažitelnou potravou pro jiné hladové divoké zvíře nebo třeba pro domácí kočku. A navíc mnoho ptáků, kteří narazí do oken během migrace, ještě potřebuje zdolat další stovky až tisíce kilometrů, aby se dostali do svých zimovišť, což není snadný úkol dokonce ani pro zdravého ptáka.
I ti, co srážku se sklem přežijí a vypadají směle a navenek bez zranění, mohou mít vážná zranění. Zranění se bez lékařského ošetření mohou ještě rozvinout nebo zhoršit. Zranění ptáci často potřebují protizánětlivé léky k snížení otoku mozku, léčivé oční kapky na bolestivé odřeniny očí způsobené nárazem (říká se jim rohovkové vředy) a léky proti bolesti na pohmožděniny a tržné rány na tělech. Někteří mají zlomené kosti nebo zobáky, což vyžaduje čas na zahojení. Mnoho ptáků musí zůstat v péči i několik dnů nebo týdnů, aby jim kosti srostly, pohmožděniny se zahojily a svaly posílily.
Když se zotaví po léčbě zranění a vypadají dost silní na to, aby dokázali obstát v náročném životě ve volné přírodě, vypouští se zpět, aby pokračovali v tahové cestě.
Ale co se děje pak? Jsou vyléčení ptáci stejně dobří jako ostatní a jsou schopni přežít a migrovat podobně jako jejich společníci?
To zatím nevíme, ale brzy to snad zjistíme. Vědci z přírodní rezervace Powdermill začali s FLAP Kanada (pozn. red. FLAP Fatal Light Awareness Program, tj. „Program osvěty proti světlům se smrtícími následky“, nezisková charitativní organizace uznávaná širokou veřejností jako významný orgán ochrany ptáků před nárazem do budov) a s jinými organizacemi spolupracovat na několikaleté studii, která by měla odpovědět na tuto důležitou otázku.
Jak si dovedete představit, výzkum čelí závažným logistickým výzvám, neboť má stopovat malého stěhovavého zpěvného ptáka, který uletí i stovky kilometrů za jednu jedinou noc. Naštěstí nové technologie včetně záznamových zařízení s nízkou hmotností umožňují vědcům sledovat pohyb jednotlivých ptáků i na dlouhých vzdálenostech.
Záznamový systém Motus je soubor zvláštních přijímačů umístěných napříč Severní Amerikou (a po celém světě), který umožňuje vědcům vzdáleně sledovat pohyb migrujících zvířat. Výzkumníci vybaví ptáky velmi malou lehounkou „visačkou“, které se také říká nanoštítek. Nanoštítky jsou tak lehké, že i takový lesňáček modrohřbetý, jenž sám váží jen o něco více než dvoudolar (pozn. red. 6,92 g), nanoštítek unese, aniž by ho to v letu zpomalilo.
Při pohybu ptáka vysílá nanoštítek zhruba každých deset vteřin jedinečný pulz, který umožní přijímačům identifikovat, že v jejich dosahu pták prolétá. Záznamy průletů se pak zapisují do centrální databáze. Pomocí systému Motus mohou vědci sledovat ptáky, kteří přežili náraz do skla a zotavili se z nárazem způsobených zranění, a zjišťují, jestli ptáci ve volné přírodě přežijí a jestli mají normální tahovou cestu.
Minulý podzim vybavili vědci spolu s proškolenými dobrovolníky organizace FLAP v Torontu ptáky, kteří náraz do skla přežili, nanoštítky. Za každou oběť nárazu do skla, dostal jiný zdravý pták stejného druhu štítek také. Tak mohou vědci srovnávat ptáky, kteří mají pravděpodobně stejnou dobu a trasu tahu a zjistit, jak rozdílná je migrace pro ptáky, kteří prodělali náraz do skla.
Jedním z ptáků, kterého vědci nanoštítkem letošní podzim vybavili, byl strnadec bělohrdlý. Pták narazil do okna v druhém patře skleněné budovy Univerzity v Yorku a uvízl na skleněném převisu. Dobrovolník z organizace FLAP ptáka našel a záchrana obnášela panické, ale úspěšné hledání nějakého žebříku tak vysokého, aby dosáhl až k ptákovi a mohli ho bezpečně sundat. Strnadec pak strávil v péči záchranné stanice v Torontu devět dnů, kdy se zotavoval z pohmožděnin a otoku na rameni, z očního vředu a zlomeniny špičky zobáku.
Nadšení dobrovolníci organizace FLAP neúnavně během sezóny migrace pracují, aby našli a zachránili oběti nárazů do oken, kteří vyžadují lékařskou péči. Někteří z těchto tzv. „FLAP ptáků“ se přidávají k strnadci bělohrdlému a na svém tahu se mohou pochlubit moderním nanoštítkem. Zmiňovaní ptačí vyslanci nám poskytnou vzácný vhled do jejich života po střetu se sklem. Pokud ptáci zažívají i po vyléčení po nárazu do skla nějakou nevýhodu, pak neochráněné skleněné plochy představují ještě větší riziko, než jsme si kdy mohli představit.
Překlad: Markéta Zýková
Zdroj: Flap.org